چین طی یک قرن گذشته، شاهد تغییرات فرهنگی و اقتصادی عظیمی بوده است و در حال حاضر یکی از کشورهای قدرتمند جهان به حساب می‌آید. اگر برای کسب و کار یا تفریح به کشور چین سفر می‌کنید، با شناخت هر چه بیشتر فرهنگ و آداب و رسوم مردم محلی می‌توانید سفر بهتری را برای خود رقم بزنید.
چین در شرق آسیا و در همسایگی کشورهایی نظیر افغانستان، بوتان، برمه، هند، قزاقستان، کره شمالی و... قرار دارد. جمعیت این کشور بیش از یک میلیارد نفر است و اقلیت‌های قومی مختلفی در کشور چین زندگی می‌کنند که ۹۱/۹ درصد را گروه هان و ۸/۱ درصد را سایر اقلیت‌ها تشکیل می‌دهند.
زبان در چین
رایج‌ترین زبان مردم چین، زبان ماندریان (Mandarin) است که اغلب به عنوان «زبان هان» شناخته می‌شود و در دستگاه‌های حکومتی، مراکز آموزشی و رسانه‌ها کاربرد زیادی دارد. زبان کانتونی نیز در هنگ کنگ، گوآنجو، ماکائو و سنگاپور رواج بیشتری دارد. با این حال، چین کشور بسیار بزرگی است و صدها زبان مختلف در این کشور صحبت می‌شود که همیشه همه آنها را نمی‌فهمند. به‌طور کلی ۲۲۹ زبان زنده دیگر نیز در چین تکلم می‌شود که اغلب آنها به گروه زبان‌های چینی از خانواده چینی-تبتی تعلق دارند. زبان‌های وو (شامل شانگهایی)، یوئه (شامل کانتونی و تایشانی)، مین (شامل هوکین)، شیانگ و هاکا از جمله مهمترین زبان‌های این گروه هستند.
حروف چینی هزاران سال است که برای نوشتن زبان‌های چینی استفاده می‌شود. این نویسه‌ها به گویش‌وران زبان‌ها و گویش‌های مختلف که برای هم قابل فهم نیستند، اجازه می‌دهد که از طریق نوشتار منظور هم را متوجه شوند. در سال ۱۹۵۶ دولت چین حروف چینی ساده‌شده را معرفی کرد که امروزه چینی سنتی را منسوخ کرده است. جالب است بدانید زبان چینی با ۱,۷۰۰,۰۰۰,۰۰۰ نفر گوینده، پرشمارترین زبان دنیا به‌شمار می‌رود.
مذهب در چین
چین در طول تاریخ تحت تاثیر مذاهب و مکاتب فکری مختلفی بوده است. به‌طور تاریخی سه مکتب اصلی این کشور کنفوسیوس‌گرایی، بودایی، و تائویی بوده‌اند که هر یک تاثیر به‌سزایی در شکل‌گیری فرهنگ چینی گذاشته‌اند. در سنت‌های مذهبی و بومی عناصری از هر سه آنها دیده می‌شود.
مذهب اصلی مردم چین، تائوئیسم است و افرادی که به این مذهب اعتقاد ندارد، به آیین بودایی، مسیحیت و اسلام ایمان دارند. آیین تائوئیسم، یک چارچوب مذهبی باستانی است که زندگی هماهنگ با تائو (منشا همه موجودات) را سرلوحه خود قرار می‌دهد. آیین بودائی حدود ۲۰۰۰ سال قبل توسط راهب‌هایی از هند به چین آورده شد و از آن زمان تاکنون همانند آیین تائوئیسم، پیروان خود را دارد. کنفوسیوس نیز طرفداران زیادی در بین چینی‌ها دارد و بیشتر فلسفه‌ای از ارزش‌ها و باورهای اقتباس شده از تکنیک‌های کنفوسیوس (که در سال ۴۹۷ فوت کرد) است.
خانواده در چین
روابط خانوادگی در چین از اهمیت زیادی برخوردار است و تاکید زیادی روی سلسله مراتب می‌شود. بسیاری از ارزش‌ها در فرهنگ چینی بر پایه فلسفه کنفوسیوس است که بر وظیفه، صداقت، وفاداری، احترام به بزرگ‌ترها و افتخار تاکید دارد. کنفوسیوس، فیلسوف و نظریه‌پرداز سیاسی چینی بود که در سال ۵۵۰ پیش از میلاد متولد شد. ایدئولوژی او مبتنی بر اخلاق، عدالت و هماهنگی اجتماعی به منظور حفظ یک جامعه پایدار بود که امروزه هنوز هم مبنای روابط اجتماعی و خانوادگی است. اصول اساسی باورهای کنفوسیسی به منظور هدایت خانواده و جامعه عبارتند از پدر به پسر، فرزند بزرگ‌تر به خواهر یا برادر کوچک‌تر، شوهر به زن و حاکم بر جامعه.
امروزه چارچوب خانواده در چین همچنان رسمی و با رعایت سلسله مراتب و احترام به بزرگ‌ترها است. به همین دلیل خیلی عجیب نیست که اعضای خانواده‌های بزرگ همگی زیر یک سقف در کنار هم زندگی می‌کنند. در خانواده‌های چینی معمولا پدربزرگ و مادربزرگ نقش مهمی در مراقبت از کودکان ایفا می‌کنند. فرزندان اغلب در دوران بزرگسالی نیز همچنان در کنار خانواده خود زندگی می‌کنند و آنها که مجبور هستند برای کار به نقاط دورتر نقل مکان کنند، اولویت اصلی خود را دیدوبازدید منظم از خانواده خود قرار می‌دهند.
جامعه در چین
چینی‌ها یک جامعه گروه محور هستند که ارتباط گروهی در خانواده، مدرسه، گروه کاری یا کشورشان به وضوح به چشم می‌خورد. منافع جمع را بر منافع شخصی خود ترجیح می‌دهند. حفظ آبرو برای مردم چین خیلی مهم است و انتقاد در حضور دیگران یا تمسخر و سرزنش افراد جلوی دیگران به هیچ عنوان در فرهنگ مردم این کشور جایی ندارد، به عبارتی در همه حال رفتار مناسب را رعایت کرده و کاری نمی‌کنند که باعث خجالت کسی شود.
در طول تاریخ، زنان همیشه در مقایسه با مردان، در رتبه دوم قرار داشته‌اند، هر چند که زن‌‌ها تا حدودی در خانه از قدرت برخوردار بوده‌اند. در فلسفه کنفوسیوس، زنان جزو دارایی‌های مردان به حساب می‌آمده‌اند (تا زمان مجردی متعلق به پدر و بعد از تاهل متعلق به همسر بوده‌اند). با این حال نقش زنان در طول قرن بیستم به تدریج شروع به تغییر کرد و طبق مبانی جمهوری خلق چین شد، اما هنوز هم ایدئولوژی کنفوسیوس مبنی بر پایین‌تر بودن جایگاه زن نسبت به مرد در برخی از جوامع چینی وجود دارد. امروزه با اینکه زنان از مزایای بیشتری برخوردار هستند و وظایفی را در حوزه دارو، آموزش و علم برعهده دارند که معمولا مردها متصدی آن بودند، همچنان برای دستیابی به موقعیت‌های اجرایی بالاتر با مشکلات زیادی مواجه هستند.
سیاست تک فرزندی که از سال ۱۹۷۹ به منظور مهار سرعت افزایش جمعیت اتخاذ شد، مشکلاتی را برای جامعه به وجود آورد زیرا جامعه چین به لحاظ سنتی فرزند پسر را به دختر ترجیح می‌دهد. به همین دلیل در گذشته فرزندان دختر قربانی کودک‌کشی می‌شدند یا خانواده، آنها را طرد می‌کرد، اما امروزه داشتن فرزند دختر برای خانواده باورپذیرتر شده است.
هنر در چین
چین میراث‌دار فرهنگ، هنر و ادبیات غنی است که قدمت آن به تمدن‌های اولیه برمی‌گردد. اعتقادات سنتی مردم تحت تاثیر تغییر حاکمان امپریالیستی، فلسفه‌ها و کنفوسیوس بوده است و همین موضوع را می‌توان در هنر مردم این سرزمین مشاهده کرد. سفالگری یکی از هنرهای شناخته‌شده کشور چین است (به خصوص طرح‌های سفید و آبی درخت بید که نشان‌دهنده صحنه‌های روستایی بود) و در واقع مردم چین اولین افرادی بودند که چینی را کشف کرده و آن را در دهه ۱۵۰۰ در زمان سلسله مینگ تکمیل کردند.
شعر و ادبیات نیز نقش مهمی در فرهنگ سنتی داشته اشت نظیر «کتاب سروده‌ها» که قدمت آن به ۶۰۰ سال قبل از میلاد برمی‌گردد و حتی امروز نیز تاحدودی تاثیرگذار است. از قرن ۱۹ بود که فرهنگ غربی روی فرهنگ مردم چین تاثیر گذاشت و باعث شکل‌گیری ژانر جدیدی از نویسندگی شد. نویسندگان و فیلسوفان پرشور و متعصبی در میان چینی‌های باستان مخصوصا در دوران سلسله مینگ و چینگ زندگی می‌کردند که این موضوع را می‌توان در تاریخ پرمایه عبادت در این کشور دید. جالب است بدانید هنرهای رزمی شرقی ریشه در همین کشور دارند نظیر رشته ورزشی «کونگ فو» که در اواسط دهه ۱۶۰۰ با الهام از حرکات حیوانات به وجود آمد.
غذا در چین
غذاهای چینی را به خاطر ترکیب فوق‌العاده رنگ، طعم و ادویه و چاشنی‌ها می‌شناسند. غذاهای اصلی آنها برنج، توفو و رشته فرنگی است که در کنار طیف وسیعی از مواد غذایی نظیر ریشه بامبو، لوبیای رشته‌ای، قارچ چینی، ریشه زنجبیل، سیر، چیلی و گشنیز میل می‌کنند. افراد به طور معمول طعم گسترده‌ای از گوشت‌ها را می‌خورند که محبوب‌ترین آنها گوشت خوک و اردک است. ناهار مهمترین وعده غذایی به شمار می‌رود و معمولا شامل غذاهای مختلفی است که با سوپ شروع می‌شود.
آداب احوالپرسی در چین
آداب احوالپرسی در چین به شکل رسمی است و اول با بزرگ‌ترها شروع می‌شود و اکثر چینی‌ها در حین احوالپرسی به زمین نگاه می‌کنند. چینی‌ها معمولا در مواجه با خارجی‌ها به آنها دست می‌دهند. در مواجهه با یک چینی باید او را با نام خانوادگی یا عنوانش صدا بزنید و در صورتی می‌توانید از نام کوچک او استفاده کنید که به شما اجازه داده باشد. چینی‌ها به شدت شوخ‌طبع هستند و اگر رابطه‌ی راحتی با طرف مقابل‌شان داشته باشند می‌توانند حتی به خودشان هم بخندند. پس آماده باشید که اگر شرایط مناسب بود شما نیز به خودتان بخندید.
ارتباطات غیرکلامی در چین رایج است و از آنجا که هارمونی برای آنها اهمیت دارد و به گروه وابسته‌اند؛ از حالت چهره، لحن صدا و طرز ایستادن برای انتقال منظور و نیت خود (به عنوان مثال با اخم کردن، مخالفت خود را نشان می‌دهند) استفاده می‌کنند. به همین دلیل اکثر چینی‌ها هنگام صحبت، حالتی منفعل به خود می‌گیرند و به چشمان طرف مقابل خیره نمی‌شوند.
آداب هدیه دادن در چین
مردم چین به طور کلی در ایام سال نو، عروسی و تولد به هم هدیه می‌دهند. از آنجا که چینی‌ها عاشق غذا هستند، مطمئنا از یک سبد غذای خوشمزه به عنوان هدیه به شدت استقبال می‌کنند. اما برخی هدایا که شاید در کشورهای دیگر متداول باشد، در این کشور خوشایند و مناسب نیست نظیر قیچی، چاقو یا سایر وسایل برش که نشانه پایان دادن به یک رابطه هستند، گل که در مراسم تدفین به‌کار می‌رود، ساعت و دستمال و صندل حصیری نیز با مرگ و تدفین مرتبط است. یادتان باشد که همیشه هدیه خود را با دو دست تقدیم کنید و مطلع باشید که چینی‌ها همان لحظه هدیه را باز نمی‌کنند و شاید قبل از قبول هدیه، حتی تا سه بار از پذیرش آن امتناع کنند.
آداب غذا خوردن در چین
مردم چین ترجیح می‌دهند که به جای خانه، از مهمانان خود به خصوص مهمانان خارجی در مکان‌های عمومی پذیرایی کنند. پس اگر به خانه یک چینی دعوت شده‌اید بدانید که افتخار بزرگی نصیب‌تان شده است؛ اما اگر به هر دلیل نمی‌توانید این دعوت را بپذیرید حتما علت را توضیح دهید تا بی‌احترامی تلقی نشود. به موقع به منزل میزبان بروید و قبل از ورود به منزل، کفش‌تان را درآورید. ترجیحا یک هدیه کوچک با خود بیاورید. منتظر شوید تا میزبان به شما بگوید کجا بنشینید زیرا معمولا برای مهمان، صندلی روبه‌روی درب را درنظر می‌گیرند. سعی کنید از قبل نحوه استفاده از چاپستیک را یاد بگیرید و غذای زیادی میل کنید زیرا میزبان این موضوع را به عنوان خوشمزه بودن غذا تقی می‌کند. یادتان باشد که به هیچ عنوان چاپستیک را در کاسه برنج، به سمت بالا قرار ندهید که نشانه بدشانسی است.
